اجلاف - حیکایه

اجلاف

یازار: سادای بوداقلی

آزربایجان حیکایه ادبیاتی/اوچونجو جیلد/حاضیرلایانلار: محمد صبح دل ، فاطمه میر حسن پور

اوولجه  گیلئی ­لنیردی، کؤمک ائله ­میرسینیز، دئییردی، آدام دئییلسینیز، جاماعات دوکان ایشله ­دیر، مال گتیرنی بیر باشقا، ساتانی بیر باشقا، من آیاغیمی بیر آددیم کنارا قویا بیلمیرم، مجبورام باغلایام، اوندا دا چؤلده ­کینی ایچری داشی، سونرا گل ایچریده ­کینی چؤله داشی، بئله ­ده  آل وئرمی گئدر؛ سونرا میننت قویوردو، منه ­ نه  وار ائ، دئییردی، منیم دولانیشیغیما چاتیر، من سیز بدبخت­لردن اؤترو دئییرم، آوارا آوارا گزینجه ، گلیب بئشدن اوچدن قازاناردینیز، سیقارئت پولونوزسا چیخاردی؛ آخیردا دا یانیییردی[1]، اؤزونوز بیلرسینیز، دئیه ­ردی، جه ننمه  گلین، گورا گلین، گلمه ­ییب کیمه  زییان ائله ­یه ­جکسینیز، باشا دوشورم، ایندی قیشدی، پنجره ­نین شوشه ­سی یوخ، یئر بئتون، آنجاق بئله  قالمایاجاق ه ا، یاواش یاواش آغزی بورنو ییغیلاجاق، ایندی ده  ه ئچ دوزه ­لمه ­سین، بونون یازی وار، یایی وار، بیر دنه ­ده  قاتلانان چارپایی آلیب آتاجام بورا، ایسته ­سن لاپ گئجه ­نی ده  قال، اوندا بوردان ال چکمه ­یه ­جکسینیز، بؤیور  باشیما کئچه ­جکسینیز، ایلان دیلی چیخاراجاقسینیز، اوندا، ه ئچ داریخمایین، من ده  دئمه ­یه  بیر سؤز تاپاجام.

«آدام اولمایانلارین» سیراسیندا من ده  وارایدیم. بوش واختیم بیرجه  بازار گونویدو، اوندا دا گرک اورتایا باشقا ایش چیخمایایدی، اوسته ­لیک، ه اوا خوش اولایدی، یوخسا بو سویوقدا بیر یئرده  دورماقدان گؤم  گؤی کسیلیردین. آنجاق، دوغرودان، قاباقدان یای گلیردی، ایکی آی تعطیلده ، سالمان دئمیش، بیر آز پول قازانماق ه ئچ زییان ائله ­مزدی، ائودن بیر به انه  تاپیب، ه ردن بوردا گئجه ­له ­مک فیکری ده  آدامین ایچینی ایندی­دن قیدیقلاییردی.

اونا گؤره  سالمانین کؤنتؤی[2] سؤزلرینه  باش قوشموردوم. سوسوردوم، چوخ دیره ­ننده [3] ده ، میزیلداییردیم کی، درسلری چاتدیراممیرام. سالمانین بونا دا جاوابی حاضیریدی. اه ­ح ، درس اوخویان اولسانیز، واللاه ، ه ئچ اؤزوم سیزی بورا یاخین قویمارام. قیریمینیزدان گؤرورم نه  یووانین قوشوسونوز. جانینیزا اذیییت وئرمک ایسته ­میرسینیز.

صاباحینی دوشونن آدام، زحمت چکر، بیر آز تئز دورار، بیر آز گئج یاتار. اؤیره ­شیبسینیز آتا آنا الینه  باخماغا، قارنینیزی دویورسونلار، قپیک قوروش وئرسینلر، سیز ده  گونونوزو کئچیره ­سینیز. بو گئدیشله ، دئییردی، آخیرینیز نه  اولاجاق، گویا اینستیتوت قورتاراندا، بیردن دؤنوب باشقا آدام اولاجاقسینیز؟! اؤزونوزو آلداتمایین، خئیری یوخدو، ایندی زیبیل­سینیز، اوخویوب قورتاراندا دا اجلاف اولاجاقسینیز.

سالمانین سؤزلرینه  سونرا بیز اؤز آرامیزدا گولوردوک. اؤز آرامیزدا اونا آد دا قویموشدوق:«کؤنتوی سالمان». قاراباغا کؤنوللو گئدنده  ، خالام وای شیون قوپاریردی، فیکریندن داشیندیرماق اوچون اؤزونو خسته ­لییه  ده  ووردو. بیزسه  سالمانا قه رمان کیمی باخیردیق. بئش آلتی آیدان سونرا یارالانیب قاییتدی. بیر آز خسته ­خانادا یاتدی.

سونرا خالام کاغیذ کوغوز دوزه ­لتدی، دؤیمه ­دییی قاپی قویماییب، آخیر بیرته ­ه ه ­رلیک­له  بو دوکان یئرینی آلدی. خسته ­خانادان چیخاندا، بیز سالمانین اؤزوندن چوخ، اونون موحاریبه  حاققیندا خاطیره ­لرینی گؤزله ­ییردیک. آنجاق ائله  بیل مرمی­نین یئلی ووروب باشیندان یادداشینی دا آپارمیشدی. بیر کلمه ­ده  موحاریبه ­دن دانیشمیردی، چوخ اوز ووراندا دا، حیرصلنیردی، بئله  ، دئییردی، اوره ­یینیز آتلانیر، چوخ بیلمک ایسته ­ییرسینیز، ال قولونوزو توتان ه ا یوخدو، گئدین اؤز گؤزونوزله  گؤرون.

بازارا بیتیشیک اولسا دا، دوکان گؤروملو یئرده  دئییلدی، اونا گؤره  آل وئر یاخشی گئتمیردی. بونون او قدر دخلی یوخدو، سالمان راضیلاشمیردی، بابات[4] مالین اولا، بؤیور  باشداکیلاردان دا اوجوز وئره ­سن، گؤر نه  ه نگامه  قوپار، موشتری الیندن دیزینی قاتلاییب، بیر ه وْوور اوتوراممازسان. سونرا باشلاییردی پلانلار قورماغا، بو پلانلارین دا باشی آخیردا گئدیب پولا دیره ­نیردی. بیر آز پول ییغسا، پنجره ­لره  شوشه  سالدیراجاقدی، یئره  تاختا دؤشتدیره ­جکدی، مالی دوزمک اوچون رف قاییتدیراجاقدی.

سویودوجودو[5]، کوندیسیونئردی[6]، مال دالینجا گئتمک اوچون آلابابات[7] ماشیندی بونلار بیر آز غلیظ مسله ­یدی، چوخ سونرالارین ایشی­ایدی. اساس مسله  ، دوکانی سلقه  سه مانا سالیب، بیر ساتیجی گؤتورمک­دی. اوندا بو ییرتیقخانا، دوغرودان، عمللی باشلی دوکان اولاجاقدی، او دا عمللی باشلی تاجیر. الی جیبینده  ، آختاریب تاپیب مالینی گتیره ­جکدی، ساتیجی دا بیر اوجدان خرید ائله ­یه ­جکدی. اوندا، ان باشلیجاسی، بیزی کیمی دوده ­مه ­لره [8] ده  مؤحتاج اولمایاجاقدی.

آنجاق سالمانی اؤز پلانلاریندان گئنینه   بوْلونا لذذت آلماغا قویموردولار. پول پارا، یا نه ­سه  قوپارتماق اوچون دوکانا ائدیلن نؤوبتی «باسقین­دان» سونرا، بیر گؤن اوولکی سؤزلری یادیندان چیخیردی. دوکانی دا سؤیوردو، اونو بو دوکانا اورجاه  ائله ­یه ­نی[9] ده  ، اؤز گون گوذرانینی دا.

اه ­ح ، بئله  شئی اولار، دئییردی، بئله  یاشاییش اولار، بونون بیری گلسین، ایکیسی گلسین، ه ر یئتن دورتولور بورا، گویا ده ­ده ­لرینه  بورجوم وار، گویا. بانک اوسته  اوتورموشام، قازانسام، ائله  دوکانی آبیرا سالارام دا، قپیک قوروشدان اؤترو داه ا بوتون گونو ایت کیمی سیتیلله ­مرم بوردا. چوخ واخت آرخالارینجا دانیشیردی، اوزده  یاتیمی­نا گئدیردی، چالیشیردی بیرته ­ه ه ­ر یولا سالسین. نئینیم، دئییردی، علاجیم نه ­دی، بونلاردان نه  دئسن چیخار، گئجه ­ینن یاندیریب بیر قزئت آتسا ایچری، نئیله ­یه ­سی­یم، کیمه  شیکایت ائله ­یه ­سی­یم.

دوکانا بیر قارین چؤرک اوچون گلن­لرده  واریدی. اونلارا سالمان داریلمیردی، بعضی­سینه  پول وئریردی، بعضی­سینه  آیین اویون. فئیضی کیشی­یه  ایسه  آرتیق اوز گؤزوموز اؤیره ­شمیشدی. بالاجا، آریق آدامیدی، آلتمیش آلتمیش­بئش یاشی اولاردی. اه ­ینینده  عسگر کورکو[10]، باشیندا عسگر پاپاغی، گلیب دینمز سؤیله ­مز توْک پئچی­نین بؤیرونده  اوتوروردو، ه ردن سالمانین ناه ارینا دا اورتاق اولوردو.

فئیضی کیشی قاراباغ قاچقینی­ایدی، موحاریبه ­ده  بوتون عاییله ­سینی  اوغلونو، گلینینی، ایکی نوه ­سینی ایتیرمیشدی. گونونو بازاردا کئچیریردی، کیمیسینه  سو گتیریردی، کیمیسینه  مالینی داشیییردی، عوضینده  ه ئچ نه  ایسته ­میردی، آنجاق نه  وئرسه ­لرده  گؤتوروردو.

سالمانین قاراباغدا دؤیوشدویونو بیلیردی، بلکه  ائله  اونا گؤره  دوکانا تئز تئز گلیردی. بیر دفه  ایسته ­دی صؤحبته ­ده  چکسین، اوندان ه انسی طرفده  ووروشدوغونو سوروشدو. سالمان تئزجه  میزیلدادی کی، سیز طرفده  اولمامیشام. اوننان دا بو مؤوضوعا داه ا قاییتمادیلار. فئیضی کیشی­نین بیر دفه  اوزونون گولدویونو گؤرموشدوم. ائشیدنده  ، اینستیتوتدا اوخویورام ماراقلاندی کی، قورتاریب نه  اولاسی­یام. منیم عوضیمه  سالمان جاواب وئردی: قورتاریب، دئدی، اجلاف اولاجاق. کیشی اوندا خیردا خیردا گولدو، گوله   گوله  ده  ، ائله  دانیشما، دئدی، آغیللی اوغلانا اوخشاییر. اونون گولدویونه  گؤره  ایلک دفه  ایدی سالماندان اینجیمه ­میشدیم.

قیش ایمتاحانلاری واختی، سالمانین قیلیغینا گیرمک اوچون، دوکانا، آز قالا، ه ر گون گلیردیم، کیتاب دفتریمی قولتوغوما ووروردوم، گون اورتا ائوه  قاییتماغین دردیندن. اؤزوم­له  یئمک ده  گتیریردیم. دوکاندا قارالتی ائله ­ییردیم، سالمان دا، لازیم اولاندا، راحاتجا اورا بورا گئده  بیلیردی.

بیر گون یئنه  فئیضی کیشی گلیب ساکیتجه  پئچین بؤیرونده  اؤزونه  یئر ائله ­میشدی. من ده  سالمانین آتماجالارینی قولاق­آردینا ووروب درسیمی اوخویوردوم. فئیضی کیشی گئتمک اوچون قالخاندا، سالمان گؤتوروب سئللوفان[11] توربایا آیین اویون آتدی کی، اونو بوش یولا سالماسین. آنجاق الی اوزانیلا قالدی. فئیضی کیشی پول ایسته ­دی. سالمان دوروخدو:

  پولو نئینیرسن؟   دئدی.

فئیضی کیشی دیلینی سورودو:

  لازیمدی.

  نه ­یینه  لازیمدی؟

  لازیمدی...

سالمان دؤنوب منه  باخدی. اوزونده  غریبه  ایفاده  واریدی. گویا فئیضی کیشی ه ئچ نه ­دن اونو تحقیر ائله ­میشدی.

  پول سنین نه ­یینه  لازیمدی؟!

فئیضی کیشی داه ا دیللنمه ­دی ائله ­جه  بوزوشوب دورموشدو.

سالمان بیر یئرده  دایانا بیلمه ­ییب وورنوخدو. سونرا گلیب یئنه  دوز فئیضی کیشی­نین قاباغیندا دایاندی. توربا ه له  ده  الینده ­ایدی.

  سن آخی نییه  یاشاییرسان!  پیچیلتی ایله  دئدی. من قورخدوم کی، او بو ساعات آغلایاجاق.

اونو ساکیت­لشدیرمک اوچون نه ­سه  میزیلدادیم. آنجاق سالمان منی ائشیده ­سی حالدا دئییلدی.

  ایندن بئله  یاشاماغی­نین نه  معناسی؟! تزه ­دن اوغول­مو تاپاجاقسان، عاییله ­ می قوراجاقسان، یورد مو سالاجاقسان؟! سن آخی نییه  اؤلمورسن، کیشی!

 فئیضی کیشی باشینی دا قالدیرمادی. آیاغینی سورویه   سورویه  چیخیب گئتدی.

من. یئنه  دینج دوراممادیم:

—ه ئچ یاخشی ائله ­مه ­دین، قوجا کیشیدی...

او بایاقکی ه یککه ­یله  اوستومه  قیشقیردی:

  سن ده  موملا،  دئدی،  ه امیسی منیم اوچون یاخشی آدام چیخیب، قاناجاقلی چیخیب. خوشون گلمیر، دور، س...دیر بوردان.

من ده  دوروب، کیتاب دفتریمی ییغیشدیریب س...دیردیم. آنجاق اوچ دؤرد گوندن سونرا ه ئچ نه  اولمامیش کیمی قاییدیب گلدیم. بیر آخشام ساحه  مووککیلی قاپی­نین آغزیندا پئیدا اولدو. سالمان او ساعات جیبینی ائشه ­له ­دی.

آمما ساحه  مووککیلی دئمه  باشقا شئیه  گلیبمیش. فئیضی کیشی­نین شکلینی گؤستردی.

معلوم اولدو کی، سحر سحر بازاردان مئییتینی تاپیبلار، ایندی عونوانینی آختاریر. بیزدن ده  بیر شئی اؤیره ­نه  بیلمه ­ییب، گئتمک ایسته ­ینده  ، گؤزو سالمانین الینده  کی پولا ساتاشدی.

  دئیه ­سن، پول وئرمک ایسته ­ییردین، دئدی، اوتانما، وئر گلسین.

سالمان منه  باخدی:

 اینستیتوتو قورتاراندا نه  اولاجاقسان، اه ؟

 اجلاف اولاجاغام، دئدیم.

سالمان گولومسه ­دی:

 آی ساغ اول. پول بو دفه  سنه  چاتیر.

و من اونون وئردییی پولو گؤتورمک اوچون الیمی اوزاتدیم.

---

[1] Yanımaq:هده­له­مک

[2] Köntöy:ادب­سیز، کوبود، موناسیبت­سیز

[3] Dirənmək:بورادا عیناد ائتمک

[4] Babat:اورتا حاللی ، نه چوخ یاخشی نه چوخ پیس

[5] Soyuducu:یخچال

[6] Kondisioner:کولر

[7] Alababat: اورتا حاللی ، نه چوخ یاخشی نه چوخ پیس، بابات

[8] Düdəmə:ایکی باشلی، ایکی قانلی، ایکی دامارلی (یامان آنلامیندا ایشله­نیبدیر­)

[9] Ürcah eləmək:راست گتیتدیرمک

[10] Kürk:ایچی توکلو قیش گئییمی

[11] Sellofan:پیلاستیک